Geweldig dat jullie erbij waren!
De Lezersmars was het startsein voor het ILFU Festival 2025 en voor de Week van het Verboden Boek
Dit was de Lezersmars!
Mars van lezers, schrijvers en boekenliefhebbers
We zien op steeds meer plekken dat het vrije woord onder druk staat. Denk aan de book bans in de VS en bedreigingen van schrijvers rondom de week van de lentekriebels in ons eigen land.
Op zaterdag 20 september trapte literatuurfestival ILFU daarom af met een mars van lezers, schrijvers en boekenliefhebbers dwars door de Utrechtse binnenstad. De mars vormde een symbolisch weerwoord van boekenliefhebbers tegen censuur, autocratie en andere ondemocratische bewegingen die overal ter wereld opduiken.
Iedereen houdt een boek omhoog
Tijdens de lezersmars hielden alle deelnemers hun boeken in de lucht. Het boek dat voor hen hoop, vrijheid en saamhorigheid symboliseert. Het boek dat iedereen zou moeten lezen als het ultieme antwoord op onverschilligheid, onvrijheid en onderdrukking.
Zo vormden we een stroom van boeken die zich door de stad bewoog; een stroom die de meerstemmigheid, democratie en de vrijheid van denken en schrijven verbeeldde.
We lazen allemaal hardop voor uit onze boeken
Om 12:00 uur startte de Lezersmars van het Jaarbeursplein. Met het boek in de hand trokken we door de binnenstad naar het Domplein.
Daar vonden toespraken plaats van Özcan Akyol, Mahat Arab, Jessica van Geel en Eke Krijnen. Daarna lazen we gelijktijdig hardop voor uit onze meegebrachte boeken. De kakofonie die oprees uit al die verschillende kelen en boeken symboliseerde de krachtige stem van de literatuur.
Na de mars vond een gratis naprogramma plaats in de Bibliotheek Utrecht Neude, georganiseerd in samenwerking met Bibliotheek Nieuwegein.
Klik hier voor meer info.
Online kan iedereen een boek toevoegen aan de Virtuele Lezersmars
In aanloop naar de fysieke mars door Utrecht werden online volop boeken toegevoegd aan de Virtuele Lezersmars. Hier vind je de boeken die mensen hebben toegevoegd, boeken die ons inlevingsvermogen uitdagen, ons laten stilstaan bij onvrijheden of inspireren.
Met de Lezersmars vormen we een symbolisch weerwoord van boekenliefhebbers tegen censuur, autocratie en ondemocratische bewegingen die overal ter wereld opduiken. Een krachtig statement vóór literaire vrijheid en de verbindende kracht van literatuur.
Waarom een Lezersmars?
We zien op steeds meer plekken dat het vrije woord onder druk staat. Denk aan de book bans in de VS en bedreigingen van schrijvers rondom de Week van de Lentekriebels in ons eigen land. En waar censuur de kop op steekt, loopt de democratie klappen op. In autocratisch bestuurde landen is de daad van het lezen daarom alleen al een daad van verzet, nog los van wat je precies leest. Literatuur is immers een vrijplaats voor een veelvoud aan denkbeelden en perspectieven, voor kritisch denken, voor vrije meningsuiting. Ze is het krachtigste antwoord op autocratische neigingen.
Waarom nu?
Over de hele wereld worden schrijvers geïntimideerd, boeken verboden en kritische stemmen monddood gemaakt. In de VS verdwijnen ‘aanstootgevende’ romans uit schoolbibliotheken, waaronder zelfs Het Achterhuis van Anne Frank. In Hongarije krijgen boekwinkels boetes voor het zichtbaar opstellen van LHBTIQ-boeken. In Afghanistan, Soedan en Rusland verdwijnen schrijvers achter tralies – of erger. Ook in Nederland zijn we niet immuun voor de intolerantie tegen het vrije woord: bijna twee op de tien schrijvers in Nederland maakt agressie mee, auteurs krijgen te maken met bedreigingen en haatcampagnes, en het vertrouwen in de democratische rechtsorde kalft af en wordt al jaren weinig verbeterd. De Correspondent spreekt zelfs van ‘een nieuw tijdperk van boekverbanning en censuur’.
Wat is voor jou hét boek voor vrijheid en democratie?
Voeg je boek toe aan de Virtuele Lezersmars
De Lezersmars & PEN Nederland
Voor de lezersmars werkt ILFU samen met PEN Nederland, de Nederlandse tak van de internationale schrijversvereniging die zich inzet voor de vrijheid van literaire expressie en onderdrukte schrijvers. PEN International signaleerde in zijn caselist 2025 wereldwijd een sterke toename van censuur, juridische dreigementen, gevangenneming en geweld tegen schrijvers die hun gender, seksuele geaardheid, etnische afkomst of geloof publiekelijk deelden of het aandurfden het dominante narratief ter discussie te stellen. PEN Nederland en ILFU zien daarin aanleiding voor een krachtig pleidooi vóór de democratie, vóór het vrije woord en vóór de meerstemmigheid.
Help schrijvers in nood
Doneer aan het PEN Emergency Fund
In een groeiend aantal landen worden schrijvers vervolgd, opgejaagd en opgesloten. Het gebeurt overal, van Myanmar tot Nigeria, van Cuba tot Gaza, van Belarus tot Egypte, Nicaragua, Afghanistan en Turkije. In uiterste nood doet men een beroep op het PEN Emergency Fund, bijvoorbeeld als iemand niet meer in zijn levensonderhoud kan voorzien. Sommige schrijvers hebben jarenlange gevangenschap achter de rug, anderen wordt het werken onmogelijk gemaakt door autoritaire regimes.
Er is geen ander fonds waar schrijvers in nood uit de hele wereld een beroep op kunnen doen. Voor velen is de steun van het Emergency Fund een laatste hoop. En de nood is schrijnend hoog. Zij hebben die hulp hard nodig en het PEN Emergency Fund heeft jouw hulp harder nodig dan ooit, want het aantal aanvragen neemt elk jaar toe.
Help jij schrijvers in nood met een financiële bijdrage?
Naast de Lezersmars vinden door heel Nederland activiteiten plaats. Zo trapt de Lezersmars De Week van het Verboden Boek af. De Week van het Verboden Boek is geïnspireerd op de Amerikaanse Banned Books Week en wordt dit jaar voor het eerst in Nederland georganiseerd. Bibliotheken in het hele land doen mee, met lezingen, gesprekken, boekentafels en andere activiteiten.
In de gezamenlijke campagne Vrijheid is een open boek, gecoördineerd door CPNB, vinden ook in boekhandels en uitgeverijen, en landelijke media uiteenlopende acties plaats.
Leesdossiers voor leesclubs
In de loop van deze zomer publiceren we een aantal leesdossiers bij veelvuldig ingezonden boeken. Deze leeswijzers vol verdiepende of prikkelende vragen kan je gratis downloaden. Aan de hand hiervan kun je met andere lezers en je leesclub in gesprek over het boek en de betekenis die het voor jullie heeft.